ZUS: od nowego roku duże zmiany — zasiłek pogrzebowy w górę, do stażu trafią zlecenia i samozatrudnienie

Od 1 stycznia 2026 r. wchodzą w życie jedne z ważniejszych zmian w systemie świadczeń i przepisach pracowniczych ostatnich lat. To dobra wiadomość dla rodzin organizujących pogrzeby i dla wszystkich, którzy pracowali «niestandardowo» — ale też sygnał, by zacząć działać już dziś: ZUS szykuje się na falę wniosków i dokumentów. Oto co trzeba wiedzieć — bez lania wody, za to konkretnie.

Największe zmiany w pigułce

• Zasiłek pogrzebowy wzrasta z 4 000 zł do 7 000 zł — od 1 stycznia 2026 r.; to skok o 3 000 zł, największy od wielu lat.
• Waloryzacja zasiłku od marca 2026 r., jeśli inflacja w roku poprzednim przekroczy 5% — czyli kwota może być corocznie indeksowana w zależności od sytuacji gospodarczej.
• Do stażu pracy będą wliczane nowe okresy — od 1 stycznia 2026 r. katalog zaliczanych okresów rozszerza się o m.in. umowy zlecenia, prowadzenie działalności gospodarczej oraz pracę za granicą. To zmiana o dużym znaczeniu dla uprawnień pracowniczych (urlopy, odprawy, prawo do pewnych świadczeń).
• Wnioski i zaświadczenia przez PUE/eZUS — ZUS będzie wydawać zaświadczenia potwierdzające takie okresy na wniosek, a przyśpieszone procedury mają ułatwić wypłatę świadczeń. Przygotuj dokumenty i sprawdź termin składania wniosków.

Co naprawdę się zmienia — szczegóły i konsekwencje

Zasiłek pogrzebowy: realne wsparcie w trudnym momencie

Kwota zasiłku, która od lat wynosiła 4 000 zł, od nowego roku wyniesie 7 000 zł — to znaczące zwiększenie wsparcia dla osób pokrywających koszty pogrzebu. ZUS tłumaczy podwyżkę chęcią lepszego odzwierciedlenia rzeczywistych kosztów ceremonii pogrzebowych, które często sięgają wielu tysięcy złotych. Dla osób spoza rodziny zasiłek nadal będzie wypłacany proporcjonalnie do poniesionych kosztów, ale limit będzie wyższy.

Dodatkowo ustawodawca przewidział mechanizm waloryzacji — od 1 marca 2026 r. kwota może być waloryzowana, jeśli inflacja roku poprzedniego przekroczy 5%. To oznacza, że wsparcie może rosnąć szybciej w warunkach wysokiej inflacji.

Staż pracy: przełom dla „gig” i samozatrudnionych

Do tej pory do stażu pracy, który decyduje o prawie do urlopu czy odpraw, liczono głównie okresy pracy na etacie. Nowe przepisy rozszerzają katalog — od stycznia 2026 r. wliczane będą m.in.:

• umowy zlecenia,
• okresy prowadzenia działalności gospodarczej,
• praca zarobkowa za granicą (przy odpowiednim udokumentowaniu).

To bezprecedensowa zmiana, która formalnie uznaje „niestandardowe” formy zatrudnienia za część kariery zawodowej i może otworzyć drogę do przyznania wielu praw pracowniczych osobom, które dotąd ich nie nabyły.

Procedury, wnioski, terminy — praktyczne skutki

ZUS już zapowiada, że od stycznia 2026 r. będzie przyjmować wnioski o zaświadczenia potwierdzające okresy do stażu — drogą elektroniczną przez PUE/eZUS. To oznacza dwa ważne obowiązki dla zainteresowanych:

1. Zgromadź dokumenty: umowy zlecenia, dokumenty prowadzenia działalności, potwierdzenia zatrudnienia za granicą, rozliczenia podatkowe itp.
2. Złóż wniosek przez PUE: procedury mają być zautomatyzowane, ale spodziewaj się fali wniosków i ewentualnych opóźnień administracyjnych — lepiej nie odkładać na ostatnią chwilę.

Gazeta Prawna i inne serwisy ostrzegają, że ZUS spodziewa się „milionów” wniosków i zauważa konieczność przyspieszenia obsługi. Przy niektórych zmianach ustawowych pojawiła się też informacja, że wnioskodawcy będą mieli określony czas (np. 24 miesiące) na zgromadzenie i przedstawienie dokumentów potwierdzających okresy — warto to sprawdzić w regulacjach szczegółowych.

Kto skorzysta, a kto musi być ostrożny?

Wygrani: rodziny pokrywające koszty pogrzebu — wyższy limit to realna pomoc; osoby z niestandardowymi formami zatrudnienia (zleceniobiorcy, samozatrudnieni, pracujący za granicą) — zyskają prawo do pełniejszego uwzględnienia stażu pracy.

Uwaga / ryzyka: spodziewane są duże kolejki elektroniczne i okres adaptacji systemu ZUS — nie wszystkie wnioski zostaną rozpatrzone natychmiast; trzeba mieć kompletną dokumentację. Również waloryzacja zasiłku zależna od inflacji oznacza niepewność co do przyszłych kwot.

Co zrobić teraz — checklista (konkretne kroki)

1. Sprawdź stronę ZUS i PUE — zapisz sobie instrukcje dotyczące wniosków o zaświadczenia i dokumentów niezbędnych do zaliczenia okresów stażu.
2. Zgromadź dokumenty — umowy zlecenia, umowy o prowadzenie działalności, dowody rozliczeń, potwierdzenia zatrudnienia za granicą. Skanuj i archiwizuj.
3. Jeśli spodziewasz się zasiłku pogrzebowego — pamiętaj, że od 1.01.2026 r. limit to 7 000 zł; wnioski składa się w ZUS, a w razie wątpliwości sprawdź uproszczenia procedur opisane w komunikatach.
4. Jeśli prowadzisz firmę lub pracowałeś na zleceniach — porozmawiaj z księgowym lub doradcą prawnym o tym, jakie dokumenty zbierać i jak udokumentować okresy do stażu.

Na koniec — co warto zapamiętać

Zmiany, które wchodzą w życie od 1 stycznia 2026 r., to realna modernizacja systemu: silniejsze wsparcie finansowe w trudnych chwilach (zasiłek pogrzebowy) oraz długofalowa korekta podejścia do kariery zawodowej (wliczanie niestandardowych okresów do stażu). To dobry kierunek, ale wdrożenie będzie wymagało cierpliwości — zarówno od obywateli, jak i od administracji.

T.B

KOMENTARZE

Wydawca portalu nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy zamieszczanych przez użytkowników. Osoby zamieszczające wypowiedzi naruszające prawo lub prawem chronione dobra osób trzecich mogą ponieść z tego tytułu odpowiedzialność karną lub cywilną.JEDNOCZEŚNIE UZYTKOWNICY ZAMIESZCZAJĄC KOMENTARZ OSWIADCZAJĄ, ŻE BIORĄ PEŁNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA TREŚCI UMIESZCZONE PRZEZ SIEBIE