Wczoraj, podczas inauguracji roku szkolnego 2025/2026 w Szkole Podstawowej w Turzy Małej (gmina Lipowiec Kościelny), społeczność lokalna zebrała się, by przypomnieć i utrwalić pamięć o trzech synach tej ziemi — Czesławie, Janie Kazimierzu i Włodzimierzu Lechu. W centralnym miejscu przed budynkiem szkolnym córka Czesława Lecha i jego dwaj wnukowie odsłonili tablicę upamiętniającą braci, a we wnętrzu szkoły można obejrzeć także trzy indywidualne pamiątkowe tablice poświęcone każdemu z bohaterów.
Uroczystość miała rangę lokalnego święta pamięci: obecni byli przedstawiciele władz samorządowych i parlamentarnych, reprezentanci organizacji i stowarzyszeń, nauczyciele, córka Czesława Lecha i dwaj jego wnukowie, rodzice oraz uczniowie. Powiat Mławski reprezentowali m.in. wicestarosta Tomasz Chodubski to— obecność tych wszystkich gości podkreśliła społeczną wagę przypomnienia losów rodaków, którzy zapłacili najwyższą cenę za wolność.
W przemówieniu do zgromadzonych, wicestarosta Tomasz Chodubski wskazał, że losy braci Lech odzwierciedlają losy polskiego pokolenia II wojny światowej: udział w wojnie obronnej 1939 r., służba w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, specjalistyczne przeszkolenie jako skoczkowie spadochronowi i operacje w okupowanym kraju w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego — a w końcu także doświadczenie represji i męczeństwa, które dotknęło tak wielu rodaków. To przesłanie miało przypomnieć, że pamięć historyczna jest także zadaniem edukacyjnym szkoły. A całą uroczystość otworzył Tadeusz Stabach ze Stowarzyszenia Mława Miasto Zabytkowe, który witając gości przypomniał iż organizatorem i twórcą całego przedsięwzięcia było Stowarzyszenie Mława Miasto Zabytkowe, które znalazło w swych działaniach wsparcie u wójta Gminy Turza Mała i oczywiście Szkoły Podstawowej w Turzy Małej. Mówca podkreślił też iż materiały dotyczące bohaterów uroczystości zbierali członkowie wspomnianego Stowarzyszenia Andrzej Dusiński i Tomasz Sypniewski.
Historia, która wraca do szkolnych murów
Bracia Lech — wychowani w Turzy Małej i absolwenci miejscowej szkoły (oraz później Gimnazjum im. Stanisława Wyspiańskiego w Mławie) — wpisali się w dzieje Polski z kilku powodów: nie tylko jako uczestnicy działań wojennych w 1939 roku, ale przede wszystkim jako członkowie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i — w przypadku niektórych z nich — jako żołnierze przygotowani i zrzuceni na teren okupowanej ojczyzny (tzw. cichociemni). Ich biografie łączą przedwojenną drogę edukacyjną, wojenne doświadczenia i długą drogę pamięci, którą społeczność lokalna dziś próbuje przywrócić i uporządkować.
Co wydarzenie znaczy dla lokalnej społeczności?
Tablica odsłonięta przed budynkiem szkoły to nie tylko symbol — to akt przekazu między pokoleniami. W klasach, gdzie na co dzień młodzież uczy się historii, teraz stanie realny punkt odniesienia: nazwiska, twarze i konkretne wybory życiowe, które łączą lokalną tożsamość z szerokim kontekstem narodowym. Dla mieszkańców Turzy Małej i okolic to także sygnał, że pamięć o bohaterach jest pielęgnowana nie tylko w muzeach, ale tam, gdzie kształtują się kolejne postawy obywatelskie.
Skrócone biografie (wybór faktów)
- Czesław Jerzy Lech — urodzony w Turzy Małej, ukończył gimnazjum w Mławie; związany z przedwojenną służbą wojskową i późniejszymi losem w czasie wojny.
- Jan Kazimierz Lech — jeden z braci, którym poświęcono tablice; jego losy związane są z aktywnością w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego i służbą poza granicami przed powrotem do konspiracji.
- Włodzimierz Lech — również uczestnik działań zbrojnych oraz przeszkolony jako skoczek spadochronowy (członek środowiska związanego z cichociemnymi).
Przywracanie pamięci lokalnej to zadanie wielowymiarowe: wymaga weryfikacji faktów (akta, świadectwa, archiwa wojskowe), empatii dla rodzinnych narracji oraz ostrożności wobec uproszczeń. W Turzy Małej krok ku upamiętnieniu — odsłonięcie tablicy, ekspozycja wewnątrz szkoły, zaangażowanie samorządu — to przykład dobrze przeprowadzonej inicjatywy, która łączy edukację, pamięć i społeczny obowiązek. Aby ta pamięć przetrwała, potrzebne są jednak dalsze działania: lekcje lokalnej historii, spotkania z potomkami, digitalizacja materiałów i stała współpraca szkoły z lokalnymi muzeami oraz stowarzyszeniami historycznymi.
Przesłanie dla młodszych pokoleń
Odsłonięcie tablicy braci Lech w Turzy Małej to gest, który mówi: pamięć nie jest tylko ceremoniałem — to narzędzie kształtowania tożsamości. W szkolnym zgiełku, między dzwonkami i lekcjami, stanie przypomnienie o tym, że wolność ma twarze i nazwiska. Niech ta tablica będzie zaczynem dyskusji, badań i pytań – takich, które rodzą odpowiedzialność i dumę, ale i krytyczne myślenie o przeszłości.
T.B. fot Robert Bierwiaczonek ze Stowarzyszenia Mława Miasto Zabytkowe
Komentarze
Wydawca portalu nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy zamieszczanych przez użytkowników. Osoby zamieszczające wypowiedzi naruszające prawo lub prawem chronione dobra osób trzecich mogą ponieść z tego tytułu odpowiedzialność karną lub cywilną.JEDNOCZEŚNIE UŻYTKOWNICY ZAMIESZCZAJĄC KOMENTARZ OŚWIADCZAJĄ, ŻE BIORĄ PEŁNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA TREŚCI UMIESZCZONE PRZEZ SIEBIE
PODOBNE
Gorące rytmy, domowa grochówka i MiłyPan – Piknik Letni Gminy Wiśniewo!
Motor Szreńsk zaprasza na pełne emocji Spotkanie Motocyklowe
Przewodnik po ziemi zawkrzeńskiej – nowa publikacja Muzeum z historią i pasją
Rusz w taneczną przygodę – zapisz się na Kurs Tańca Towarzyskiego dla Par!
VI Spartakiada Kół Gospodyń Wiejskich Powiatu Mławskiego – pełna emocji rywalizacja i kobieca siła w Chądzynach!